Selasa, 23 April 2019

DE ZORGZAME SAMENLEVING "


Gisteren reed ik langs een rolstoeler die toch wel heel gevaarlijk bij het water geparkeerd stond. Ik had via mijn auto de politie erop kunnen attenderen om aan te geven dat een rolstoeler wellicht was vastgelopen. Ik parkeerde mijn auto, liep rustig naar de rolstoeler toe, vroeg aan hem of ik wellicht iets voor hem kon betekenen. De man keek me aan. Nee jongen gaf hij als antwoord. Zijn ene wiel stond muurvast in een kuil. Een aantal fietsers moesten hem gepasseerd zijn. 

Met beide handen wurmde hij aan zijn twee wielen maar de rolstoel kwam niet los. Ik ging er achterstaan en draaide hem weg van het water. Ik had in alle haast mijn auto ongemakkelijk geparkeerd, niet gevaarlijk maar waar dit eigenlijk niet mocht. Mijn partner was in de auto blijven zitten, het was warm en die zweette er zo'n beetje uit. Ik heb een invalide parkeerkaart, maar die had ik in de haast niet voor het raam gelegd. Tegenwoordig kun je op kenteken zien of iemand een gehandicapten kaart bezit, dus eigenlijk is het plaatsen van zo'n kaart voor het voorraam een niet noodzakelijke handeling, zeker niet in noodgevallen. In het korte gesprek wat ik met de man had, begreep ik dat hij het water in wilde. Dat was het beste. Ik liep met hem naar mijn auto, waar net een politieagent klaar was met het uitschrijven van een bon. Ik zette de man die ik net had gevonden achterin de auto. Ik klapte de rolstoel in en handig gooide ik die in de kofferbak van de auto. Ik pakte mijn invalide parkeerkaart wilde, die de agent tonen, maar die gaf aan te laat, reed weg.       

Twee miljoen mensen zorgen naast hun baan voor iemand anders. Flexibele werktijden zijn belangrijk, maar niet altijd een optie. Tweede Paasdag prachtig weer veel mensen op pad. 

Mensen die naast hun baan een familielid, vriend of buur helpen verzorgen, vinden dat over het algemeen goed te combineren. Totdat die ‘mantelzorg’ meer dan acht uur in de week beslaat, gecombineerd moet worden met werken. Mensen die dat doen zijn veel minder tevreden over hun leven, ervaren grote tijdsdruk. Om het vol te houden zijn een meedenkende houding van de baas,  mogelijkheden om flexibel te werken dan cruciaal.

Dit bleek uit een onderzoek wat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) publiceerde, waarvoor onder meer 3.800 werkende mensen werden bevraagd. Het is één van de eerste grote onderzoeken naar mantelzorg, werk en de invloed op de kwaliteit van leven. 

De combinatie van werk met mantelzorg is volgens de onderzoekers een belangrijk maatschappelijk thema, omdat de komende jaren steeds meer mensen werk moeten combineren met zorg. Dat komt doordat het potentieel aan mantelzorgers sterk afneemt, vooral door vergrijzing. Waar nu nog vijftien mensen potentieel kunnen zorgen voor een hoogbejaarde, is dat aantal in 2040 gedaald tot zes.

Helpen bij het douchen

Bijna twee miljoen mensen combineren nu al hun baan met het verzorgen van iemand uit hun omgeving. Het gaat bijvoorbeeld om het helpen douchen van bejaarde ouders, een partner naar de dokter rijden of de administratie doen voor een gehandicapte buurman. Ruim zeven op de tien werkende mantelzorgers vinden dat „goed te combineren”. 

25 procent van de 16- tot 69-jarigen combineert een baan van 12 uur per week of meer met het geven van mantelzorg (bijna twee miljoen mensen). Dat is 31 procent van de werkende vrouwen en 22 procent van de werkende mannen.

52 uur per week zijn mannen die een zorgtaak combineren met werk gemiddeld kwijt (39 uur werk, 6 uur mantelzorg). Bij vrouwen is het gemiddeld 34 uur (28 uur werk, 6 uur mantelzorg).

21 uur in de week zijn 400.000 mensen kwijt aan werk en intensieve mantelzorg samen. Zij werken gemiddeld 31 uur en helpen daarnaast nog 21 uur.

Van deze groep verlenen 400.000 mensen intensieve mantelzorg naast hun baan, minimaal acht uur zorg in de week. Gemiddeld werken zij 31 uur en besteden ze daarnaast 21 uur aan zorg. Het is vooral die groep waar de problemen zich voordoen; 20 procent van hen is ontevreden over het eigen leven en bijna 40 procent ervaart een hoge tijdsdruk – allebei veel meer dan mensen die minder zorg leveren of minder werken. 


Ruim de helft van de mensen die intensief mantelzorg verleent en werkt geeft aan dat de hulpbehoevende alleen door hem of haar geholpen wil worden, omdat er niemand anders beschikbaar is. Het gaat bijvoorbeeld om ouders die maar één kind hebben en geen professionele hulp in huis dulden. De SCP-onderzoekers noemen dit de „mantelzorgklem.” Gelukkig houden wij met de hulp de onderzoekers en hulpverleningsinstellingen aan het werk. 

Ik ken het vanuit de praktijk. Voor mezelf en partner, buurvouwen, alleenstaande en nu onderweg opgepikt de invalide man. Toen ik die eindelijk weer thuis had, waar hij hoorde was ik vieruur verder. Deze week werd ik midden in de nacht wakker gemaakt een buurvouw ramde zo'n beetje ons slaapkamerraam eruit. Die had al de hele buurt wakker geschreeuwd. Alle andere buren gemobiliseerd omdat haar wasmachine kraan volgens haar lekte. Ook de brandweer belde op, die had ze ook al gebeld en het hele verhaal verteld en mijn naam nummer gegeven. Toen ik kwam kijken wat er precies aan de hand was, bleek de kraan te zijn open gedraaid. Niet noodzakelijk dus draaide ik hem weer dicht. Haar bovenbuurvrouw was al aan het dweilen geslagen. Ik kalmeerde haar en verhielp gelijk alle ellende. Dagelijks ben ik zo'n kleine zes-uur bezig met mantelzorgen.   

Heen en weer rijden, met partner of buurvrouw naar medische afspraken, noodzakelijk zaken of allerlei al genoemde zaken. Extra eten koken ach een aardappeltje meer schillen en koken waarmee je een andere een plezier van een maaltijd kan doen. Een wasje draaien, vooruit maar. Naar het ziekenhuis op een afspraak toe maar. 

Vandaag ben ik even langs geweest bij mijn rolstoeler. Even door zijn huis heen gewerkt. Even douchen. Wasje gedraaid, vulnis weggebracht vijfzaken vol. Praatje hier en daar. De overheid wil een zorgzame samenleving, dat kost niks en kost alleen de zorgverlener wat. Toen ik thuis kwam werd ik gebeld door de agent. De bekeuring was ingetrokken. Die zal wel hebben nagedacht wat een politiewagen ziekenauto wellicht inzet brandweer op de vastgelopen invalide man in rolstoel anders had gekost.